حیدر حب الله

ترجمه: سعید نورا

سؤال[1]: می گویند آیه: ﴿وَقَضَى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا﴾ در مورد رسول خدا صلی الله علیه و آله و در مورد امام علی علیه السلام نازل شده است. ناقل این مطلب به احادیث خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله استناد کرده است. تا چه حد گفته او صحیح است؟ روایات در این زمینه چقدر قوی است؟ در زبان عربی کلمه (والد: پدر) فقط برای پدری است که فرزند را به دنیا آورده است... این را در فرموده رسول خدا(ص) نیز می بینیم که فرمود: «يا علي أنا وأنت أبوا هذه الأمّة: یا علی من و تو پدران این امت هستیم.» رسول صلی الله علیه و آله و سلم از تعبیر (أب) استفاده می کنند در اینجا نه از تعبیر (والد).. همینطور اگر به قرآن بازگردیم برای آذر از کلمه «أب» استفاده می شود که ما شیعیان معتقدیم او عموی حضرت ابراهیم(ع) بوده است ولی در اینجا نیز از تعبیر (والد) استفاده نشده است. همینطور اگر به ادامه آیه برگردیم: ﴿إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا﴾ در می‌یابیم که آیه واقعاً به معنای پدر و مادر است... دیدگاه و پاسخ شما به این اشکال چیست؟!

پاسخ: معنای ظاهری آیاتی که از احسان به والدین سخن گفته این است که منظور آن از والدین همان پدر و مادر بوده است و همه شواهد موجود در آیات و خارج از آیات دلالت بر همین مطلب دارد، از جمله برخی از شواهدی که شما ذکر کردید و مفسران اسلام از همه مذاهب نیز در این باره اتفاق نظر دارند و با فهم فقها از آیات نیز منسجم است و حتی برخی از روایات و احادیث نزد شیعه و سنی بر آن دلالت دارند از جمله صحیحه ابی ولاد حناط (تفصیل وسائل الشیعة 21: 487) و همه اینها روشن است.

اما تفسیر آن به محمد و علی، روایتی مرسل و بدون سند است که نیشابوری (508 هجری قمری) از امام صادق علیه السلام در روضة الواعظین برای ما نقل کرده است. (روضة الواعظین : 105 ) و عیاشی نیز روایت مرسل دیگری را در تفسیر خود نقل کرده است (تفسیر عیاشی 1:241) و در تفسیر فرات کوفی نیز ص: 104 به صورت مرسل نقل شده است و دیگران نیز بدون هیچ مصدری از مصادر قرون اولیه و بدون هیچ سندی آن را نقل کرده اند.

افزون بر این که حتی اگر سند این روایت صحیح باشد با کتاب خدا منافات دارد، سیاق آیه اصلاً اجازه چنین تفسیری را نمی دهد، پس معنای (وإن جاهداك لتشرك بي) بر اساس این تفسیر چه خواهد بود؟! بقیه موارد رو چطور توضیح بدیم؟! این تفاسیری که نه مبتنی بر مستند سندی و اطمینانی روشنی است و نه با معنا و سیاق قرآنی حتی در یک آیه، چه رسد به دسته ای از آیات، منسجم است، قابل اعتماد و استناد نیست. و خدا داناتر است.

_______________________ 

[1] حیدر حب الله، إضاءات فی الفکر والدین والاجتماع ۳: سوال ۴18.