حیدر حب الله

ترجمه: سعید نورا

سوال[1]: گفته‌ شده از ویژگی‌های دین اسلام این است که احکام دین تعطیل بردار نیست ... سؤال این است که این سخن چه میزان درست است؟ آیا در واقع تحت هیچ شرایطی حتی برای مصلحت و دفع مفسده احکام دین تعطیل نشده؟ به یاد دارم مطلبی خواندم که می‌گفت: حکم دریافت جزیه از اهل کتاب بعد از انقلاب اسلامی در ایران اجرا نمی شود!..

پاسخ: اگر مراد این است که اسلام بن‌بست ندارد و مجموعه احکام دین تعطیل‌بردار نیست، این حرف درست است زیرا اسلام تا روز قیامت زنده بوده و این طور نیست که همانند ادیان گذشته قابل نسخ باشد. اما اگر منظور تعطیل بعضی از احکام آن هم بدون هیچ وجهی باشد این نیز جایز نیست اما ایرادی ندارد این کار بنا بر ضرورت صورت بگیرد زیرا در این صورت ما به حکم دیگری که موقّتا مقدّم بر حکم اولی شده عمل می نماییم مثلا اگر بیماری مجبور به آشامیدن آب نجس شد حرمت آشامیدن آب نجس را در اینجا به نفع حکم دیگری در منظومه دین (که همان قاعده رفع موارد اضطراری است.) تعطیل می کنیم . علما این کار را «تقدیم عناوین ثانویه بر اولیه» می‌نامند و این نوع تعطیل ایرادی ندارد زیرا بازگشت آن در حقیقت به عدم تعطیل حکم دین بر می‌گردد.

____________________

[1] حیدر حب الله، إضاءات فی الفکر والدین والاجتماع 1: سوال 198.