حیدر حب الله

ترجمه: سعید نورا

سوال[1]: مراد از اصطلاحاتی چون ملاک، علت، حکمت و مقصد چیست؟

پاسخ: ملاک مصالح و مفاسدی است که در پس پرده قانون گزاری شارع است، مثلا قتل حرمت دارد زیرا باعث گسترش ظلم و هرج و مرج می‌شود مثلا. اما حکمت یک عامل مؤثر در قانون‌گزاری است اما به تنهایی موجب تشریع و اعتبار آن از سوی قانو‌ن گزار نمی‌شود مثلا نماز واجب است چون برای بدن فایده مند است این حکمت مسئله است اما عامل اصلی وجود یا عدم قانون نمی‌باشد.

اما مقصد یک اصطلاح سُنّی است که به معنای همان غایت و هدف از قانون می باشد، نظریه پرداز آن امام شاطبی در قرن هشتم است مثلا مقصد حرمت دزدی حفظ أموال است و مقصد حرمت قتل حفظ نوع بشر است.

اما علت گاهی ثُبوتی است که به معنای همان ملاک است و گاهی اثباتی است مانند: حرمت شراب به علت اسکار(مست‌کنندگی) آن است. اسکار در این جا ملاک نیست بلکه واسطه اثبات حرمت است . این نص به ما می‌گوید هر جا اسکار وجود داشت حرمت هم ثابت خواهد بود.

__________________

[1] حیدر حب الله، إضاءات فی الفکر والدین والاجتماع 1: سوال 192.