حیدر حب الله

ترجمه: سعید نورا

سوال[1]: آیه قرآنی که می گوید: ﴿وَالَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ إِلَّا عَلَى أَزْوَاجِهِمْ أوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَيْرُ مَلُومِينَ فَمَنِ ابْتَغَى وَرَاءَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْعَادُونَ﴾ (المؤمنون: 5 ـ 7)، به تنهایی و بدون احادیث شریف بر حرمت استمناء دلالت دارد؟

پاسخ: تعداد زیادی از فقها شمول این آیه ی کریمه نسبت به استمناء را پذیرفته اند بر این اساس که این آیه حفظ نکردن فرج از غیر همسران و کنیزان را عدوان به شمار می آورد بنابراین شامل استمناء نیز می شود چون استمناء نیز عدم حفظ فرج است.

اما از آقای خوئی به صورت شفاهی ـ بلکه سید محمد صادق روحانی به صراحت آن را گفته است ـ که این آیه ی کریمه از مثل استمناء منصرف است. با توجه به این نکته که کلمه ی حفظ به حفظ یک چیز از دیگری نه خود، منصرف است و در استمناء حفظ از غیر متحقق است بنابراین دلیلی ندارد که آن را از جمله مصادیق عدوان به شمار آوریم. مثلا وقتی می گوییم: پولم را در صندوق حفظ کردم این مطلب جز حفظ از غیر و منع او را شامل نمی شود نه این که به معنای حفظ از خود شخص و منع از تصرف خودش در آن هر طور که بخواهد باشد. چه بسا کلمه (ذلک) در این کلام خداوند سبحان (ابتغی وراء ذلک) بر این اساس که که به همسران و کنیزان اشاره داشته باشد این تفسیر را تقویت کند. این تفسیر چندان دور نیست.

بله، ادله ی حرمت استمناء نزد فقها منحصر در این آیه ی شریفه نیست بلکه شواهد دیگری همچون برخی از روایات نیز وجود دارد که برخی از فقها نه تنها حرمت استمناء را از آن برداشت کرده اند بلکه آن را از جمله کبائر دانسته اند. برخی از این روایات این آیه را به تفسیر مشهور نزد فقها نه تفسیری که ترجیح می دهیم، تفسیر کرده اند.

_______________________

[1] حیدر حب الله، إضاءات فی الفکر والدین والاجتماع 1: سوال 180.