حیدر حب الله
ترجمه: مجمع علمی طور سینا
پرسش: آیا شهید صدر استقراء تجربی را فقط کمّی میداند تا در نتیجه برای رسیدن به یقین، بایستی احتمال یک امری بالا برود و در این صورت به این معنی است که ایشان استقراء کیفی را نپذیرفته اند؟ منظور از استقراء کیفی این است که تکرار مشاهدات متناسب با تعداد تغییرات در شرایط باشد.
پاسخ: شهید صدر این مسئله را به گونه ای مشروح بررسی کرده به ویژه آنجا که میخواهد قضایای متواتر را تحلیل کند. در این مرحله بیان میکند برای رسیدن به یقین هم عناصر کمّی دخالت دارند و هم عناصر کیفی. ایشان معتقد نیست که صرف افزایش حالات کفایت میکند بلکه بایستی همیشه یا دستکم گاهی، به همراه آن، عناصر کیفی دیگری وجود داشته باشند تا این احتمال را تا سرحد یقین بالا ببرند. برای اینکه به خوبی اندیشه ایشان در این موضوع را بفهمیم میتوانیم به بحث تواتر در آثار اصولی ایشان و به کتاب «الاسس المنطقیة لمبانی الاستقراء» مراجعه کنیم.