حیدر حب الله

ترجمه: سعید نورا

سوال[1]: نظر شما پیرامون توثیق عام راویانی که در اسانید تفسیر قمی و کامل الزیارة آمده است چیست؟

پاسخ:  اما تفسیر قمی از نظر قاصر من، توثیق عامی که نسبت به آن ادعا شده، صحیح نیست بلکه اصل این کتابی که امروزه در دسترس ما قرار دارد نسبت آن به شیخ ثقه و جلیل علی بن ابراهیم قمی ثابت نیست. تلاشهایی که برای تمییز مطالب تفسیر قمی از سایر تفاسیری که در این کتاب آمیخته شده بی فایده است.

اما نسبت به کامل الزیارة توثیق عام تنها برای مشایخ مستقیم مولّف کتاب صحیح است که تعداد این مشایخ نیز بیش از 30 نفر است. در نتیجه ی این توثیق عام که در مقدمه ی کتاب آمده است، این مشایخ توثیق می شوند. واللّه العالم.

[1] حیدر حب الله، إضاءات فی الفکر والدین والاجتماع 1: 158 ـ 159. سوال 55.