حیدر حب الله

ترجمه: سعید نورا

سوال[1]: خداوند متعال می فرماید: ﴿وَمَن جَاء بِالسَّيِّئَةِ فَلاَ يُجْزَى إِلاَّ مِثْلَهَا﴾[2] (الأنعام: 160)، چگونه ممکن است که آتش جهنم مثل گناه باشد؟ مقصود از این آیه شریفه چیست؟

پاسخ: این آیه کریمه در مقام بیان همانندی مجازات با معصیت نیست تا این اشکال مطرح شود، بلکه به دنبال مقایسه بین حسنات (خوبی ها) و سیئات (بدی ها) است. خداوند متعال می فرماید: ﴿مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ﴾[3] (الأنعام: 160)

به این معنی که مثلاً یک کار خوب صد درخت در بهشت دارد ولی بدی مستحق آتش به مدت ده روز است، به عبارت دیگر قانون الهی به سود انسان مطیع است و به او ظلم نمی شود. این مطلب از این جهت است که کار خوب این شخص ده برابر پاداش دارد، مانند این است که ده کار خوب انجام داده باشد، در نتیجه هزار درخت برای او در بهشت خواهد بود اما انسان گناهکار اگر گناهی انجام دهد عقابش زیاد نمی شود و همان ده روز آتش را خواهد داشت و عذاب او را افزایش نمی دهیم چون معصیت او یک معصیت حساب می شود نه ده معصیت.

مثل این که پدری در خانه بگوید: اگر به حرف من گوش کنید پول توجیبی شما را به پاداش کار خوب تان ده برابر می کنم ولی اگر این کار را نکنید عقوبت آن حبس در خانه به مدت یک روز است و مدت حبس را افزایش نخواهم داد و به همین مقدار از عقوبت اکتفاء می کنم. آیه درصدد مقایسه معصيت و عقاب آن نیست بلکه می گوید عقاب معصیت همان یک عقوبت است به خلاف حسنات که ثواب یک حسنه را ثواب ده حسنه قرار می دهد.

بنابراین این آیه هیچ ارتباطی با اشکالی که در سوال مطرح شد ندارد از این رو در آیه ی دیگری می بینیم:﴿مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِنْهَا وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَى الَّذِينَ عَمِلُوا السَّيِّئَاتِ إِلَّا مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ﴾[4] (القصص: 84).

[1] حیدر حب الله، إضاءات فی الفکر والدین والاجتماع 1: 158 ـ 159. سوال 55.

[2] . ترجمه: و هر کس کار بدی انجام دهد، جز بمانند آن، کیفر نخواهد دید.

[3] .ترجمه: هر کس کار نیکی بجا آورد، ده برابر آن پاداش دارد، و هر کس کار بدی انجام دهد، جز بمانند آن، کیفر نخواهد دید؛ و ستمی بر آنها نخواهد شد.

[4] . کسی که کار نیکی انجام دهد، برای او پاداشی بهتر از آن است؛ و به کسانی که کارهای بد انجام دهند، مجازات بدکاران جز (به مقدار) اعمالشان نخواهد بود.