حيدر حبّ الله
ترجمه: محمّد رضا ملايی
سوال[1]:گوینده‌ی این شعار که «کل یوم عاشوراء و کل ارض کربلاء» کیست؟ آیا امام صادق علیه السلام این کلام را فرموده‌اند؟ اولین کسی که این شعار بر زبانش جاری شد کیست؟ اصلا آیا این جمله، حدیث و روایت است یا خیر؟
جواب: بعد از تفحص و جستجو، این جمله را به عنوان یک حدیث و روایتِ منقول از یکی از انبیاء و یا ائمه علیهم السلام نیافتم.
برخی از علماء و پژوهشگران معاصر – همچون سید جعفر مرتصی العاملی[2] و یا شیخ محمد صحتی سردرودی[3] – به این نکته اشاره کرده‌اند.
اینکه شعارِ مذکور در چه تاریخی ظاهر شد برای من معلوم نیست. شاید این اصطلاح و شعار، نوظهور باشد و شاید هم اولین کسی که آن را بر زبان آورد یکی از رهبران قیامهایی باشد که بر علیه ظلم و جور شکل گرفته و منظور او تاکید بر استمرار شیوه‌ی قیام و برخاستن بر علیه ظلم و جور بوده است و شاید هم مقصود وی، زنده نگاه داشتن عاشورا در هر زمان و هر مکانی بوده است.
[1] حب الله, اضاءات فی الفکر و الدین و الاجتماع, ج 2 سوال 298.
[2] العاملی, مختصر مفید؛ اسئلة و اجوبة فی الدین و العقیدة, ج 11 ص 104.
[3] جدل و مواقف فی الشعائر الحسینیة, 249 و 250.