ترجمه: مجمع علمی طور سینا
سوال[1]: خداوند خطاب به پیامبرش محمد صلی الله علیه و آله میفرماید:«فاصبر کما صبر اولوالعزم من الرسل»(احقاف:35). آیا میتوان گفت چون خداوند از پیامبر صبر افراد اولوالعزم را خواسته است پس حضرت جزو افراد اولوالعزم هستند؟
پاسخ: فارغ از روایات و قرائن خارجی، اگر اندکی در آیه تامل کنیم، دو احتمال برای ما آشکار میشود:
احتمال نخست: کلمه اولوالعزم یک صفت عمومی است که معنای آیه میشود: ای محمد، مانند افراد با اراده و صبور، صبر کن. در این صورت عنوان اولوالعزم اشاره به چهار یا پنج نفر خاص ندارد. در این صورت، اگر «مِن» در «مِن الرسل» بیانیه باشد، یعنی: مانند افرادی که اراده ی قوی دارند و آنها رسولان هستند، صبر کن. مطابق این معنا، آیه اساسا گروه خاصی از پیامبران را به عنوان اولوالعزم معرفی نمیکند. اگر «مِن» تبعیضیه باشد، معنای آیه میشود: مانند انسان های صاحب اراده که بعضی از پیامبران هستند، صبر کن. در هر صورت آیه نمیگوید که پیامبر اسلام جزء افراد اولوالعزم است. اما از آنجا که رسول الله معصوم است و تمام دستورات الهی را اطاعت کرده است، میدانیم که ایشان مانند آن افرادِ اولوالعزم – به عنوان یک توصیف عام و نه عنوانی خاص – صبوری کردند.
احتمال دوم: کلمه ی اولوالعزم عنوانی برای اشاره به مجموعه ی خاصی از پیامبران باشد. در این صورت این کلمه یک نام خاص میشود. همانند آنچه امروزه در میان متدینین رایج شده است که اولوالعزم را برای اشاره به پنج پیامبر به کار میبرند. در این صورت آیه چهار نفر را با این وصف توصیف میکند و به پیامبر نیز دستور میدهد مانند آنها صبر کند. در این صورت، صرف این دستور، دلیل نمیشود که این عنوان خاص یا صفت، شامل پیامبر اسلام نیز بشود. به ما نیز دستور داده اند که اخلاق پیامبران را داشته باشیم، مانند آنان خداوند را عبادت کنیم و مانند آنها قبل از نماز لباسمان را تطهیر کنیم. هیچ کدام از این دستورات حتی اگر آنها را انجام دهیم، موجب نمیشود که ما جزو پیامبران بشویم. ملازمه ای بین صبر مانند افراد اولوالعزم و جزئی از آنان بودن، نیست.
[1] حب الله، حیدر؛ اضاءات فی الفکر و الدین و الاجتماع؛ ج 1 ص 115