صدر مؤخّراً عن دار (انتشارات دليل ما) كتاب (روشهای تشخيص اعتبار أحاديث بحار الأنوار) باللغة الفارسيّة، لمؤلّفَيه: السيد أحمد حسيني حنيف وعلي توسّلي شكر الله مساعيهما، وهو كتاب يتناول بالنقد والتقويم كتابَ (المعتبر من بحار الأنوار)، ويعتبر أنّ هناك مجموعة من الأحاديث المعتبرة في بحار الأنوار وفقاً لنظريّات سماحة العلامة الجليل الشيخ محمد آصف محسني حفظه الله تعالى ومدّ في عمره.. لم يتمّ ذكرها في هذا الكتاب.
إنّنا إذ نشكر المؤلّفَين الموقّرَين على جهودهما الكريمة ـ بصرف النظر عن موافقتنا لهما في تفاصيل ملاحظاتهما وعدمها، فلنا تعليقات نقديّة عديدة على عملهما ـ نتطلّع بالكثير من الترحاب لهذا النوع من الأعمال النقديّة التي تُسهم في تطوّرنا العلمي والمعرفي إن شاء الله.
وإيماناً منّا بضرورة النقد وتطوير المعرفة، نعبّر عن استعدادنا ـ لو أبدى لنا الكاتبان الموقّران ودارُ النشر موافقتهم ـ لترجمة هذا الكتاب إلى اللغة العربيّة ونشره على صفحات مجلّة نصوص معاصرة أو الاجتهاد والتجديد، فهذا ما سيكون من دواعي سرورنا وواجباً أخلاقيّاً علينا تجاه سماحة العلامة المحسني وتجاه القرّاء والجميع.
ولو ثبت أنّ هناك نواقص معتدّ بها في كتاب (المعتبر)، فنحن على استعداد كامل للتعاون مع الحريصين على أحاديث وتراث أهل البيت عليهم السلام في تصحيح ما فات الكتاب ضمن التنسيق مع سماحة الشيخ المحسني، بهدف إعادة نشره بطبعةٍ محقّقة مصحّحة ومزيدة، وهذا شرفٌ لنا أن نطوّر أعمالنا ونتلافى أيّ نقص حاصل غير مقصود، ولا نشعر فيه بأيّ حرج أو مشقّة.
ويهمّنا هنا أن نؤكّد ـ كما ذكرنا في مقدّمة كتاب المعتبر ـ على أنّ العمل في هذا الكتاب الذي يعتمد مشرعة بحار الأنوار، وليس كلّ نظريّات الشيخ الجليل في مختلف كتبه كما أوضحنا ذلك في المقدّمة.. إنّ العمل على هذا الكتاب جاء بالتنسيق مع سماحة الشيخ المحسني رعاه الله، عبر إحدى الشخصيّات العلمائيّة الشيعيّة البارزة في إحدى الدول الخليجيّة، حيث تمّ التوافق على تسليم الكتاب لصهره الفاضل ومسؤول أعماله الشيخ أكرمي، في فترة تواجده في مدينة قم، وقد قمنا بعد إجراء العمل بتسليم الكتاب لفضيلة الشيخ أكرمي، وظلّ الكتاب عنده لأكثر من عامين للمراجعة والتفحّص، وهذا ما يفسّر أنّ تاريخ كتابتنا للمقدّمة كان 9/4/2013م بينما تاريخ نشر الكتاب كان في عام 2016م. وبعد هذه المدّة اُعيد الكتاب إلينا مع بعض التصحيحات وطُلب منّا إضافة حديثَي: محض الإسلام وشرائع الدين، والأربعمائة، في آخر الكتاب، وهو ما قمنا به فعلاً.
وعقب إجراء التصحيحات أجريتُ اتّصالاً بسماحة الشيخ المحسني في أفغانستان، وتكلّمتُ معه شخصيّاً حول نشر الكتاب فأكّد أنّه لا مانع لديه من النشر، وأنّ بالإمكان بعد كلّ هذا العمل القيام بنشره، وبناءً عليه قُمنا بنشر الكتاب نتيجة رحلة تنسيق كاملة مع سماحته ومكتبه.
نسأل الله تعالى أن يوفّقنا جميعاً لكلّ خير ويهدينا سبلنا، ويصحّح نوايانا وقصودنا؛ لتكون خالصة لوجهه الكريم، إنّه وليّ قدير.
هذا، والله على كلّ ما نقول شهيد.
حيدر حبّ الله
26 ـ 3 ـ 1440هـ
4 ـ 12 ـ 2018م
____________________
بشارتي مسرت بخش
اخیراً کتابی با عنوان «روشهای تشخیص اعتبار احادیث بحار الانوار» به قلم سید احمد حسینی حنیف و علی توسلی (شكر الله مساعيهما) نگاشته شده و توسط انتشارات دلیل ما به زینت چاپ آراسته شده است.
این کتاب پیرامون نقد و ارزشگذاری علمی کتاب «المعتبر من بحار الأنوار» نوشته شده و معتقد است، برخی از روایات معتبر در «بحار الأنوار» بر اساس نظریات علامهی بزرگوار شیخ محمد آصف محسنی حفظه الله ومدّ فى عمره، در «کتاب المعتبر» ذکر نشده است.
به صرف نظر از انتقادات متعددی که به تفاصیل نوشتهی ایشان داریم، از مؤلّفان اين كتاب تشكّر مى كنيم، وبا آغوشی باز از چنین نقدهایی که در پیشرفت علمی و معرفتی ما مؤثر است استقبال میکنیم و از آنجا که به ضرورت نقد علمی و به تبع آن پیشرفت علمی، ایمان داریم، اعلام میکنیم اگر دو نویسندهی بزرگوار و ناشر محترم موافق باشند، آماده ایم این کتاب را به زبان عربی ترجمه و در مجله «نصوص معاصرة» و مجلهی «الإجتهاد و التجدید» در بيروت منتشر کنیم. چنین کاری باعث خوشحالی ما و انجام آن واجبی اخلاقی در قبال حضرت علامه محسنی و تمام خوانندگان عزیز، میباشد.
همچنین اگر چنانچه وجود نواقص قابل توجهی در کتاب «المعتبر» احراز گردد، آمادگی کامل خود برای همکاری با کسانی که به حفظ احادیث و تراث اهل بیت^ اهمیت می دهند، اعلام میکنیم و کتاب را ضمن هماهنگی با حضرت آیة الله محسنی مجدداً با تصحیح و تحقیق به چاپ خواهیم رساند. باعث افتخار ماست و هیچ رنجوده خاطر نیستیم چنانچه زمینه فراهم شود سطح کار علمی خود را بالا برده و نقایصی را که (اگر بود) بدون قصد حاصل شده، برطرف کنیم.
در پایان مهم است، بر این نکته تأکید کنیم ـ همانگونه که در مقدمهی کتاب المعتبر گفتهایم ـ کتاب «المعتبر» برمبنای کتاب «مشرعة بحار الأنوار» نگاشته شده است نه بر اساس تمام نظریات آیة الله محسنی؛ نظریاتی که در دیگر کتابهای ایشان موجود است. نوشتن کتاب «المعتبر» با هماهنگی شخص آیة الله محسنی حفظه الله از طریق یکی از علمای بارز شیعه که در یکی از کشورهای حاشیهی خلیج فارس ساکن هستند انجام گرفته است. پس از اتمام نگارش، توافق شد کتاب در اختیار داماد فاضل و مسؤول دفتر ایشان، جناب حجت الاسلام والمسلمين آقای اکرمی قرار بگیرد (در زمانی که ایشان در قم بودند). کتاب پس اتمام، بیش از دو سال جهت بازبینی و تحقیق در اختیار جناب آقای اکرمی قرار گرفت، به همین دلیل است که تاریخ مقدمهی کتاب (9/4/2013 م) است در حالی که تاریخ نشر کتاب، سال 2016م میباشد. پس از این مدت، کتاب با برخی از تصحیحهایی که صورت گرفته به ما برگشت داده شد و در ضمن از ما خواستند حدیث «محض الإسلام و شرایع الدین» و حدیث «الأربعمائه» را در آخر کتاب بیافزایم که امر ایشان امتثال شد و دو حدیث مذکور در کتاب حاضر افزوده شده‌اند.
پس از انجام تصحیحهای خواسته شده، با شخص آیة الله محسنی در افغانستان تماس تلفونى گرفتم و پیرامون نشر کتاب شخصاً با وی گفت و گو کردم، ایشان تأکید داشتند که برای انتشار کتاب، مانعی وجود ندارد و ما می توانیم آن را منتشر کنیم. پس از این بود که با توجه به هماهنگیهای انجام شده با شخص ایشان و دفترشان همت به نشر کتاب گماردیم.
از خداوند متعال خواستاریم، ما را در انجام امور خیر موفق گرداند و در این مسیر هدایت کند. عاجزانه از او میخواهیم نیات ما را تصحیح کند تا بتوانیم خالصانه برای او کار کنیم إنه ولی قدیر.
خداوند متعال خود بر هر آنچه گفتیم گواه است.
ترجمه‌ی یادداشت حیدر حب الله
26 ـ 3ـ 1440 هـ. ق
4 ـ 12 ـ 2018 م